បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌឬបិណ្ឌភ្ជុំជាបុណ្យដ៏ធំមួយនៅក្នុងសង្គមខ្មែរដែលកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយដែលជាប្រពៃណីដូនតាតាំងពីបុរាណមកតម្រូវប្រារព្ធពិធីបុណ្យនៅតាមវត្ដអារាមនានាទាំងអស់រយៈពេល១៥ថ្ងៃនិង១៥យប់។ ជាពិសេសគោលបំណងនៃបុណ្យនេះគឺគេហៅថាបុណ្យកតញ្ញុតាធម៌ដែលផុសចេញពីសន្ដានចិត្ដនៃពុទ្ធបរិស័ទឬប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងមូលតែម្ដង។
ជាការពិតណាស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតាំងពីបុរាណព្រេងនាយមកគឺជាអ្នកធ្វើគុណទៅគេនិងបានតបគុណទៅគេវិញ។ បានសេចក្ដីថាសង្គមខ្មែរដែលមានអត្ថិភាពមកទល់នឹង បច្ចុប្បន្ននេះគឺអាស្រ័យលើអំណោយទានឬជាការធ្វើទានតាមលក្ខណៈជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។ ពាក្យចាស់បានបញ្ជាក់ថា"យើងមានគុណលើគេកុំឲ្យសម្ដែង គេមានគុណលើឯងកុំឲ្យបំភ្លេច"។ ចំពោះករណីអ្នកដែលបំភ្លេចគុណគេនោះគេហៅថា ជនអកតញ្ញូរហូតដល់គេហៅថា ក្រពើវង្វេងបឹង ឬចិញ្ចឹមកូនខ្លាទៀតផង។ ដូចនេះតម្លៃសីលធម៌និងការរួមរស់ជាមួយគ្នាក្នុងសង្គមខ្មែរគឺការនឹកគុណគេជាអ្នកធ្លាប់ជួយយើងឬបើមានឱកាសនិងមានលទ្ធភាពតែងបានបំពេញកិច្ចតបគុណដោយការឧបត្ថម្ភទំនុកបម្រុងផ្ចុងផ្ដើមជាដើមទៅគេវិញមិនដែលខានឡើយ។
បើគិតឲ្យបានដិតដល់ទៅមនុស្សយើងម្នាក់ៗតែងមានការជំពាក់គុណគេច្រើនណាស់ព្រោះតាំងពីថ្ងៃកើតមករហូតមកដល់ពេលនេះប្រាកដជាមានគេជួយយើងច្រើនដែលយើងបាននឹកឃើញដក់ក្នុងចិត្ដរបស់យើងពុំមានពេលភ្លេចនោះឡើយ។ ជាពិសេសមាតាបិតានិងជីដូនជីតាក្នុងគ្រួសារជាអ្នកមានគុណលើកូនចៅរកអ្វីប្រៀបមិនបានទេ។ ដូចកំណាព្យ"គុកកាមកិលេស"របស់លោកកេង វ៉ាន់សាក់ មានឃ្លាមួយនោះបានចែងថា"ធំហើយជ្រៅផងមហាសមុទ្ទគង់គេឆ្លងផុតបានដល់ត្រើយ ឯគុណម្ដាយវិញគ្មានត្រើយឡើយ ជ្រៅហើយធំផងឆ្លងមិនផុត"។
ជំនឿនៃពុទ្ធសាសនាដែលចាក់ឫសនៅក្នុងសង្គមខ្មែរដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងថា"ពុទ្ធសាសនាជាសាសនារបស់រដ្ឋ"ព្រោះពុទ្ធសាសនាបានផ្សាភ្ជាប់ទឹកចិត្ដប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរត្រង់បញ្ហានឹកគុណដល់មាតាបិតានិងអ្នកដ៏មានគុណទាំងអស់។ ជាពិសេសក៏មានកម្មវិធីបុណ្យតាមគ្រួសារនីមួយៗដែលហៅថា ជាបុណ្យកតញ្ញូក្នុងបំណងរបស់កូនចៅគឺជូនបុណ្យកុសលដល់មាតាបិតាទាំងគាត់នៅមានអាយុជីវិតរស់នៅផងនិងទាំងគាត់បានលាចាកលោកនេះផង។
តាមរយៈពុទ្ធសាសនាដែលប្រជាពលរដ្ឋនិយមធ្វើបុណ្យទាននោះគឺការផ្ញើទាននឹងព្រះ សង្ឃដែលគេទុកព្រះសង្ឃជាសំពៅដ៏គត់មត់ដែលបានចម្លងបុណ្យកុសលទាំងអម្បាលម៉ានពីកូនចៅដើម្បីផ្ញើជូនដល់ព្រលឹងដូនតានិងមាតាបិតាឬហៅថា ជូនដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកដ៏មានគុណនិងបុព្វការីជនទាំងអស់ឲ្យបានសោយនូវសុគតិភពជាសួគ៌វិមានកុំបីឃ្លៀងឃ្លាតឡើយ។ គេនិយាយម្យា៉ងទៀតថាព្រះសង្ឃជាស្រែបុណ្យរបស់ពុទ្ធបរិស័ទដោយបានទទួលផលគឺបុណ្យដែលបុណ្យមួយចំណែកបានឧទ្ទិសទៅដល់មាតាបិតានិងអ្នកដ៏មានគុណរបស់ខ្លួន ឯមួយចំណែកទៀតជាបុណ្យដែលខ្លួនជាអ្នកធ្វើត្រូវបានទទួលមកខ្លួនឯង។
ជាក់ស្ដែងបុណ្យដាក់បិណ្ឌនិងភ្ជុំក្នុងសង្គមខ្មែរតាមឱវាទនៃប្រពៃណីពុទ្ធសាសនាគឺប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានជំនឿជឿជាក់ថាដើម្បីឧទ្ទិសបុញ្ញកុសលនៃបុណ្យនេះជូនវិញ្ញាណក្ខន្ធមាតាបិតាជីដូនជីតានិងក្រុមញាតិសាច់សាលោហិតរបស់គេដែលបានចែកឋានទៅនោះឲ្យបានទទួលកុំបីខកខានឡើយ។ បានសេចក្ដីថា ព្រះសង្ឃជាស្រែបុណ្យហ្នឹងហើយដែលអ្នកធ្វើបុណ្យក៏បានបុណ្យហើយបុណ្យនោះបានទៅដល់អ្នកដ៏មានគុណរបស់គេពិតប្រាកដ។
និយាយរួមមកដោយសារតែពុទ្ធបរិស័ទឬប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតាំងពីបុរាណកាលមកមានជំនឿតាមរយៈព្រះសង្ឃទ្រទ្រង់សីលនិងស្វាធ្យាយធម៌អាថ៌ជាមរតកនៃព្រះធម៌ក្នុងពុទ្ធសាសនាក្នុងការបញ្ជូនផលបុណ្យនិងទានទាំងអស់ដែលកូនចៅបានធ្វើឲ្យបានទៅដល់ព្រលឹងឬវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកដ៏មានគុណរបស់គេទើបគេបានចំណាយទ្រព្យធនធ្វើបុណ្យទានក្នុងរដូវបិណ្ឌភ្ជុំរៀងរាល់ឆ្នាំមិនដែលអាក់ខានឡើយ៕