ពិធីបុណ្យទានបានប្រារព្ធឡើងតាមរយៈព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងសង្គមខែ្មរកើតឡើងដោយកម្លាំងសាមគ្គីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ឬជាពុទ្ធបរិស័ទទាំងមូល។ ការសាមគ្គីគ្នានេះកើតឡើងដោយកម្លាំងសទ្ធាជ្រះថ្លា ឬផុសចេញពីការពេញចិត្តពោរពេញទៅដោយកុសលយ៉ាងស្មោះស្ម័គ្រនិងការជឿជាក់ផ្ទាល់ខ្លួនតែម្តង ពោលគឺមិនមែនជាការបង្គាប់បញ្ជាឬការកំណត់ដោយបង្ខិតបង្ខំនោះឡើយ។ ពុទ្ធបរិស័ទតែងនិយាយយ៉ាងងាយស្តាប់ថា ធ្វើបុណ្យច្រើនក៏បានបុណ្យច្រើន បើធ្វើតិចក៏បានផលតិចដែរ។
គប្បីបញ្ជាក់ថា ពាក្យដែលគេនិយមនិយាយភ្ជាប់ជាមួយគ្នាថា "ធ្វើបុណ្យទាន"បានសេចក្តីថា ការធ្វើបុណ្យគឺជាការធ្វើទាន ឬបុណ្យកើតដោយទាន។ ការធ្វើបុណ្យគឺមានមូលដ្ឋាននៃការជម្រះកាយវាចាចិត្តឲ្យបានល្អស្អាតផូរផង់ទៅតាមការបំពេញអំពើល្អ ឬជាអំពើកុសលដើម្បីសេចក្តីសុខចំរើន។ ឯការកសាងនូវអំពើបុណ្យហៅថា ជាកុសលនេះក៏មានដំណើរព្រមជាមួយនឹងការលះបង់នូវសេចក្តីកំណាញ់ដោយការធ្វើទានដែរ។
ជាក់ស្តែងក្នុងប្រពៃណីនៃការកាន់បិណ្ឌឬហៅថាដាក់បិណ្ឌក៏វាជាមូលដ្ឋាននៃការធ្វើទានរបស់ពុទ្ធបរិស័ទពិតប្រាកដ។ ការធ្វើទាននេះបានផុសចេញពីទ្វារទាំងបីគឺទ្វារកាយ ទ្វារវាចា និងទ្វារចិត្តប្រកបដោយបុណ្យស្នាក់នៅក្នុងនគរកាយនេះ។ ឯការធ្វើទាននេះវាចំណុះឲ្យកម្លាំងសទ្ធាទើបបានបុណ្យច្រើនពោលគឺមិនមែនជាការបង្ខិតបង្ខំនោះទេ។ ដូចករណីពុទ្ធបរិស័ទតាមក្រុមវេននីមួយៗដែលមានទម្លាប់តាំងពីដូនតាមកក្នុងការចូលរួមកម្លាំងសទ្ធាដាក់បិណ្ឌតាមវត្តនៅតាមស្រុកកំណើតនោះគេតែងដឹងថា ទី១បានដឹងពីថ្ងៃដែលត្រូវកាន់បិណ្ឌថាតើវេនទីប៉ុន្មាន ឬត្រូវនឹងថ្ងៃប៉ុន្មានរោចជាដើម។ ទន្ទឹមនេះដែរមុននឹងដល់ថ្ងៃកំណត់បុណ្យកាន់បិណ្ឌមានលោកតាជាមេវេនក្នុងភូមិបានដើររៃអង្គាសអង្ករនិងបច្ច័យពីបណ្តាគ្រួសារនីមួយៗនៃក្រុមវេន។ ការរៃអង្គាសនោះ តែងគិតពីរឿងធ្វើចង្ហាន់ប្រគេនព្រះសង្ឃ និងភេសជ្ជៈប្រគេនព្រះសង្ឃផង។ ជាពិសេសក៏គេគិតដោយយោលទៅលើទំនិញនិងតំលៃទៅតាមទីផ្សារ។ បញ្ហានេះគេតែងដឹងថា ពុទ្ធបរិស័ទនៅតាមគ្រួសារនីមួយៗបានយល់ច្បាស់ ហើយក៏គេបានចូលបច្ច័យនិងអង្ករទៅតាមការគួរ។ ក្នុងនោះក៏មានគ្រួសារដែលមានសទ្ធាជ្រះថ្លាខ្លាំងគេបានចូលបច្ច័យច្រើន ហើយគេបានចូលរួមដោយការឈរឈ្មោះធានាជួយបំពេញរាល់ការខ្វះខាតដើម្បីឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់និងបរិបូរណ៍ទៀតផង។ ចំណែកឯគ្រួសារទីទ័លក្រក៏បានរួមចំណែកធ្វើបុណ្យទានដោយការចំណាយសំភារៈ និងថវិការបស់ខ្លួនទៅតាមកម្លាំងសទ្ធាប្រកបដោយការពេញចិត្តដោយមិនមានការបង្ខិតបង្ខំឲ្យស្មើគេអ្នកមានជីវភាពធូរធារនោះឡើយ។ បានសេចក្តីថា មានតិចចូលបុណ្យតិចបើមានច្រើនក៏មានសទ្ធាច្រើន។ នេះហើយដែលជាកម្លាំងសាមគ្គីក្នុងពិធីការនានានៃព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងសង្គមខ្មែរតាំងពីបុរាណបន្តមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។
ក្នុងការរៀបចំចម្អិនម្ហូបអាហារដែលជាចង្ហាន់ព្រះសង្ឃក្នុងពិធីកាន់បិណ្ឌគេសង្កេតឃើញមាន២បែបគឺ ទី១គេដាំស្លនៅតាមភូមិត្រង់ផ្ទះណាមួយក្នុងក្រុមវេនរួចហើយគេរែកជញ្ជួនចង្ហាន់ទាំងពីរពេល គឺចង្ហាន់ព្រឹកនិងចង្ហាន់ថ្ងៃត្រង់យកទៅប្រគេនព្រះសង្ឃឯវត្ត។ ទី២គេជួបជុំគ្នាដាំស្លនៅនឹងវត្តតែម្តងដោយគេបានយកអុសពីផ្ទះទៅ ព្រោះនៅវត្តក៏មានចង្ក្រានរបស់ព្រះសង្ឃដែរ។ ចំណែកឯបញ្ហាភេសជ្ជៈព្រះសង្ឃកាលពីល្ងាចនិងពេលយប់នោះក៏គេបានដាំទឹកក្តៅឆុងតែកាហេ្វទឹកដោះគោពីចង្ក្រាននៃវត្តដែរ។
ពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌនៃក្រុមវេននីមួយៗបានបញ្ចប់សព្វគ្រប់នៅវេលាថ្ងៃត្រង់ក្រោយពីព្រះសង្ឃឆាន់ចង្ហាន់រួចរាល់។ បន្ទាប់មកពុទ្ធបរិស័ទជាម្ចាស់នៃក្រុមវេនទាំងប្រុសស្រីក្មេងចាស់បានរៀបចំតាមវង់តូចធំដាក់ម្ហូបអាហារពិសាជាមួយគ្នាយ៉ាងរីករាយរាក់ទាក់ប្រកបដោយស្មារតីសាមគ្គីភាព និងមានជំនឿជឿជាក់ថាពិតជាបានបុណ្យកុសលដែលកើតពីការធ្វើបុណ្យទាននេះនឹងបានទៅដល់បុព្វការីរបស់ខ្លួនព្រមទាំងបានដល់ខ្លួនឯងពិតប្រាកដ៕